ثبت اختراع
اختراعات
تعریف اختراع
ماده ٢٦ قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب تیرماه ١٣١٠ به جای تعریف اختراع به احصای موارد در مقام تعریف برآمده و مقرر می دارد:
هر قسم اكتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلفه صنعتی یا فلاحتی به كاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد كه بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اكتشاف یا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینكه اكتشاف یا اختراع مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت تهران به ثبت رسیده باشد
نوشته ای كه در این مورد اداره ثبت تهران می دهد ورقه اختراع نامیده می شود.
اختراع حاصل خلاقیت ذهنی بشر است یا می توان گفت اختراع راه حل جدید برای مشكلات فنی جامع به شمار می آید.
ماده٢٧ قانو ن مقرر می دارد:
هر كس مدعی یكی ازا مور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید:
1- ابداع هر محصول صنعتی جدید
٢- كشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یك نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی ابداع
در ترمینولوژی حقوق دكتر جعفری لنگرودی چنین تعریف شده است:
در لغت به معنی اختراع و ایجاد چیز تازه است بنابراین وقتی كسی هر گونه محصولی با استفاده از فكر خود در امر صنعت ( استفاده از صنعت به لحاظ عام بودن و گسترده بودن كلمه می باشد و اطلاق آن به كلیه محصولات بوجود آمده بدون وجود سابقه جایز میباشد.) بوجود آورد یك پدیده جدید بوجود آورده كه دارای صفت تازگی ونو بودن است فلذا استحقاق آن را دارد كه تقاضای ثبت و حمایت نماید.
قانونگذار قصد ایجاد محدودیت برای ایجاد نتیجه جدید از محصولات قدیم نداشته و به همین جهت مشوق آحاد مردم می باشد كه با اتكا به فكر و اندیشه خدادادی خود به تفكر و تعقل در زمینه های گوناگون برای رسیدن ودسنیابی به نتایج جدید بپردازند.
متفكران و اندیشمندان می توانند با مختصر تغییراتی در وسایل موجود و یا قدیمی نتیجه جدیدی بدست آورند در این صورت علاوه بر ان كه حقوق مخترعین وسایل موجود حفظ می شود حمایت از نوآوری نیز خواهد شد.
ارائه تعریف جامع از اختراع كاری بس دشوار است لیكن می توان بطور اختصار بیان نمود كه:
از قوه به فعل درآمدن یك فكر یا اعمال یك فكر جدید برروی وسایل موجود یا ایجاد تغییر و تبدیل در روی وسایل موجود برای دستیابی به نتیجه جدید اختراع محسوب ومخترع اجازه آن را دارد كه از قانونگذار با تقاضای ثبت اختراع خود درخواست حمایت نماید
وفق ماده ٢٩ قانون ثبت علائم و اختراعات:
كسی كه بدوا تقاضای ثبت اختراع بنام خود می نماید مخترع شناخته شده و پس از ثبت اختراعش مورد حمایت قانونگذار قرار می گیرد.
اختراعات قابل ثبت:
كلیه مواردی كه در زمینه علوم و صنعت وكشاورزی در جهت بهبود وارتقای وضعیت زندگی آحاد جامعه بوده و جنبه تازگی دارد بعنوان اختراع قابل ثبت می باشد.
در مقابل آن بنا به دستور ماده ٢٨ قانون ثبت علائم و اختراعات:
برای نقشه های مالی تقاضای ثبت پذیرفته نمی باشد. همچنین قانونگذار جهت صیانت از حقوق مردم و خارج ساختن سلطه شخص یا اشخاص خاص بر امور دارویی و بهداشتی ممنوعیتی برای ثبت فورمولها و ترتیبات دوایی مقرر داشته وبرای دفاع از ارزشهای اجتماعی هر گونه اختراع یا هرگونه اختراع تكمیلی كه مخل انتظامات عمومی یا منافی عفت و اخلاق حسنه اجتماع یا مخالف حفظ الصحه عمومی باشد و یا تضادی با مقررات شرع مقدس داشته باشد قابل ثبت ندانسته است.
بعنوان مثال اگر شخصی وسیله ای اختراع نموده كه با استفاده از آن در سرقت از منازل مردم تسریع وتسهیل شود قاعده چنین اختراعی كه مخالف نظم عمومی جامعه می باشد قابلیت ثبت نخواهد داشت.
مدت اعتبار اختراع ثبت شده:
كسی كه مطابق قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعت مصوب تیرماه ١٣١٠ اختراع خود را در اداره مالكیت صنعتی به ثبت رسانده و ورقه اختراع دریافت نماید وفق ماده ٣٣ قانون مذكور بنا به تقاضای مخترع به مدت ١٠ یا ١٥ یا نهایتا ٢٠ سال مورد حمایت قانونی قرار خواهد گرفت در مدت فوق الذكر مخترع با رعایت مواد قانونی مجاز به هر گونه استفاده قانونی خواهد بود.
بعداز انقضای مدت حمایت قانونی حتی به درخواست مخترع این مدت قابل تمدید نخواهد بود و منافع اختراع دیگر متعلق به شخص خاصی نیست بلكه متعلق به عموم مردم جامعه خواهد بود و هركس می تواند بطور مجانی بدون پرداخت وجهی به مخترع از دانش فنی آن اختراع استفاده نماید.
روشهای ثبت اختراع در ایران و جهان :
دو روش ثبت اختراع در جهان وجود دارد:
الف: روش اعلامی ب: روش تحقیقی
روش اعلامی
ثبت اختراع بنحو روش اعلامی بر اساس ادعای مخترع صورت می گیرد در این روش ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و به شرط عدم سابقه ثبت ادعای مخترع به ثبت می رسد
ماده ٣٦ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات مقرر می دارد كه :
ورقه ( سند) اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین ورقه اختراع مزبور به هیچ وجه دلالت بر این نمیكند كه تقاضا كننده یا موكل او مخترع واقعی است و یا شرح اختراع یا نقشه های آن صحیح است و اشخاص ذینفع می توانند نسبت به موارد مزبور در محكمه ابتدایی تهران اقامه دعوی كرده و خلاف آنرا ثابت نمایند.
باعنایت به ماده فوق ثبت اختراع در ایران روش اعلامی می باشد
مخترع موظف است كه مدارك اختراع ادعایی خود را به اداره مالیكت صنعتی ارائه نماید و اداره مالیكت صنعتی با بررسی ادعای مخترع در سوابق ثبتی خود یشرط اینكه اختراع مذكور قبلا بنام دیگری به ثبت نرسیده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سند اختراع (ورقه) به نام مخترع را صادر خواهد كرد
در این حالت اداره مالكیت صنعتی كه مسئولیت صدور ورقه (سند) اختراع را بعهده دارد مسئول صحت وسقم اختراع مخترع نمی باشد بلكه مخترع شخصا پاسخگو خواهد بود و اگر شخص یا اشخاصی ادعایی نسبت به اختراع ثبت شده دارند باید درمحاكم ذیصلاح قضایی مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع اقامه دعوی نمایند و نتیجه رسیدگی و صدور حكم قطعی بیانگر واقعیت امر خواهد بود.
براساس حكم ماده ٣٧ قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب ١٣١٠:
در موارد ذیل هر ذینفعی می تواند به محاكم تهران مراجعه و تقاضای صدور حكم دایر بر بطلان ورقه اختراع را بنماید:
الف: اختراع- اختراع جدید نباشد.
ب: وقتی كه ورقه ( سند) اختراع جهت امور نقشه های مالی و اختراعات مخل انتظامات عمومی و فرمولها و ترتیبات دوایی صادر شده باشد.
ج: وقتی كه اختراع به طریقه علمی صرف بوده و قابلیت استفاده عملی صنعتی یا فلاحتی (كشاورزی ) نداشته باشد
د: وقتی كه پنج سال از صدور ورقه (سند) اختراع گذشته و به موقع استفاده عملی گذاشته نشده باشد
روش تحقیقی:
بعضی از كشورها با بهره جستن از وسایل و امكانات و آزمایشگاه های مختلف در زمینه های متفاوت نسبت به بررسی ماهوی اختراع مخترع اقدام می نمایند و آزمایشات مدت مدیدی بطول می انجامد تا ادعای مخترع در خصوص اختراعش مورد بررسی قرار گرفته و صحت یا سقم ادعایش مشخص شود.
در این نظام سعی می شود كه اختراع قبل از ثبت بطور محرمانه نگهداری و حق تقدمی برای ثبت جهت متقاضی منظور شود و اگر ادعای مخترع مقرون به صحت نتشخیص داده شد نسبت به ثبت از تاریخ تقاضا و چنانچه ادعای مخترع صحت نداشته باشد نسبت به رد اختراع اقدام می گردد.
در برخی از كشورها از هر دو روش استفاده می گردد
مثلا در سوئیس در مورد اختراعاتی كه در زمینه ساعت و دارو انجام می گیرد روش تحقیقی ودر سایر زمینه ها با استفاده از روش اعلامی نسبت به ثبت اقدام می شود.
ورقه اختراع (یاسند اختراع یا گواهی ثبت اختراع):
وقتی كه اختراع مطابق قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات در اداره مالیكت صنعتی به ثبت برسد
نوشته ای كه اداره مزبور دال بر ثبت اختراع به متقاضی یا وكیل قانونی او می دهد ورقه اختراع یا سند ثبت اختراع یا گواهی ثبت اختراع نامیده می شود که وفق قانون ایجاد حقی برای دارنده آن می نماید.
ورقه اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین وجود ورقه اختراع دلالت براین نمی كند كه تقاضا كننده یا موكل او مخترع واقعی می باشد و یا شرح اختراع یا نقشه های آن صحیح است .
ماده ٤٠ قانون فوق الذكر مقرر می دارد :
هر گونه معامله راجع به ورقه اختراع باید به موجب سند رسمی بعمل آمده و در دفتر ثبت اختراعات نیز ثبت شود.
وفق ماده ٤٣ قانون:
مخترع باید هر گونه تغییر در اختراع خود را به ثبت برساند.
اقامه دعوی برای بطلان ورقه ( سند ) اختراع:
ورقه اختراع كه در مقام اثبات ثبت اختراع می باشد در اداره مالیكت صنعتی صادر می گردد چنانكه قبلا نیز بیان گردید ورقه اختراع به هیچ وجه سندیت برای قابل استفاده بودن اختراع و یا نو بودن و یا واقع به حقیقت نیست
ورقه اختراع دلالت بر این امر دارد كه اختراع ادعایی مخترع بدون داشتن سابقه ثبت به ثبت رسیده و چنانچه ادعایی علیه شخص مخترع یا اختراع او وجود دارد باید در محاكم اقامه و رسیدگی شود.
ماده ٤٦ قانون ثبت علایم و اختراعات مقرر می دارد:
رسیدگی به دعاوی حقوی یا جزایی مربوط به اختراع یا علامات تجارتی در محاكم تهران بعمل خواهد آمد اگر چه در مورد دعاوی جزایی جرم در خارج از تهران واقع یا كشف و یا متهم در خارج تهران دستگیر شده باشد كه در این موارد تحقیقات مقدماتی در محل وقوع یا كشف جرم یا دستگیری متهم بعمل آمده و پرونده برای رسیدگی به محاكم تهران ارجاع می شود
.
ماده ٧ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات مقرر داشته:
چنانچه تقاضای ثبت اختراع مخترع توسط اداره مالیكت صنعتی رد شود یا مواردی كه بعدا ذكر می گردد بعد از ثبت پیش آید اقامه دعوی در خصوص مورد اول ده روز پس از ابلاغ نظریه رد اداره مالكیت صنعتی و در خصوص مورد دوم به محض اطلاع از موارد سوئ باید نسبت به طرح دعوی در محاكم ذیصلاح قضایی تهران اقدام لازم معمول گردد
انتقال حقوق مكتسبه از ثبت اختراع:
انتقال حقوق مكتسبه از اختراع به دوصورت انتقال اختیاری و انتقال قهری متصور میباشد
الف: انتقال اختیاری :
هر شخصی كه اختراعش وفق مقررات قانونی در ایران به ثبت رسیده و ورقه اختراع را تحصیل نموده باشد می تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون نسبت به انتقال عین یا منافع وی اجازه استفاده به دیگری اقدام نماید
ماده ٤٠ قانون ثبت علایم و اختراعات مقرر داشته:
هر گونه معامله راجع به ورقه اختراع باید به موجب سندرسمی بوده وباید هر گونه نقل و انتقال یا اجازه استفاده از اختراع را بموجب سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی انجام گرددو با ارائه سند رسمی به اداره مالیكت صنعتی تقاضای ثبت مفاد نقل و انتقال یا هرگونه واگذاری دیگر را در دفتر ثبت بنماید.
ب: انتقال قهری:
در صورتی مالك ورقه اختراع فوت نمایند وراث متوفی نسبت به اخذ ورقه انحصار وراثت از مراجع ذیصلاح اقدام و سپس ورقه مزبور را به اداره مالكیت صنعتی ارائه تا نسبت به ثبت مفاد آن (براساس قانون ارث یا وصیت نامه متوفی ) در دفتر ثبت اختراع اقدام شود
حق رجوع به اسناد اختراعات ثبت شده:
پس از ثبت اختراع بنام متقاضی و صدور ورقه اختراع آگهی اختراع ثبت شده در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران درج خواهد شد و پس از آن هر كس می تواند به اداره مالیكت صنعتی مراجعه و كتبا درخواست ملاحظه اسناد و اوراق و نقشه های مربوط به اختراع را بنماید
رئیس اداره مالكیت صنعتی ضمن دستور ثبت درخواست اجازه ملاحظه پرونده اختراع ثبت شده در حضور احدی از كاركنان اداره را صادر خواهد نمود و چنانچه متقاضی نیاز به كپی برابر اصل از اسناد و مدارك و نقشه اختراع داشته باشد باید كتبا تقاضا نموده و ضمن پردخت حقوق دولتی متعلقه كپی درخواست شده توسط اداره تهیه و ضمن اخذ رسید به متقاضی تحویل می گردد.
ماده ٤٢ قانون ثبت علایم و اختراعات مقرر می دارد:
مراجعه به كلیه اسنادو اوراق مربوط به ثبت هر اختراع پس از صدرو ورقه اختراع آزاد است و هر كس می تواند از اسنادو اوراق مربوط به ورقه اختراع یا معلامت راجعه به آن با تادیه حقی كه بموجب نظامنامه معین خواهد شد سواد مصدق تحصیل كند
الزام به ثبت تغییرات در اختراع ثبت شده:
تغییرات در اختراع باید وفق مقررات با پردخت حقوق دولتی در اداره مالیكت صنعتی به ثبت برسد و مراتب در روزنامه رسمی درج شود
هر گونه تغییر یا اضافه یا تكمیلی در مدت اعتبار ورقه اختراعات باید با رعایت شرایط با تسلیم اظهارنامه همراه با توصیف مشروح و نقشه های اختراع بوده و ورقه اختراع تكمیلی صادر گردد
ورقه اختراع تكمیلی تابع همان شرایط و مقررات و اعتبار ورقه اختراع اصلی خواهد بود
تغییرات مربوط به نام و نشانی و تابعیت مخترع نیز باید به ثبت برسد.
چنانچه تغییرات مربوط به اصل اختراع یا مالك یا نام ونشانی و تابعیت مخترع به ثبت نرسد این گونه تغییرات قابلیت استناد و ادعا را در مراجع و محاكم ندارد.
طبقه بندی در اختراع:
بخشA: نیازهای بشری
زیر بخش: كشاورزی
زیربخش: مواد غذایی، توتون و تنباكو
زیربخش: اقلام شخصی یا لوازم خانگی
زیربخش: سلامتی و بهداشت- نجات ، تفریحی
بخشB: انجام عملیات؛ حمل ونقل و ترابری
زیربخش: جداسازی، مخلوط كردن
زیربخش: عملیات مختلف شكل دهی
زیربخش: چاپ ونشر
زیربخش: حمل ونقل، ترابری
زیربخش: تکنولوژی ریز ساختارها، تکنولوژی نانو
بخشC: شیمی ـ متالورژی
زیربخش: شیمی
زیربخش: متالورژی
زیربخش: تکنولوژی ترکیبی
بخشD: منسوجات، كاغذ
زیربخش: منسوجات یا سایر مواد انعطاف پذیر
زیربخش: كاغذ
ساخت وسازهای ثابت (غیر متحرک) Eبخش
زیربخش: سازه
زیربخش: حفاری زمین و سنگ،معدن کاری
مهندسی مكانیك، روشنایی، گرمایش و تسلیحات و مواد منفجره Fبخش
زیر بخش : موتور ها و پمپ ها
زیربخش: مهندسی در حالت کلی
زیربخش: روشنایی، گرمایش
زیربخش: تسلیحات ، مواد منفجره
بخشG: فیزیك
زیربخش: ابزار ها
زیربخش: دانش هسته‌ای
بخشH: الکتریسیته
قوانین اختراع:
ماده 1-اختراع نتیجه فكر فرد یا افراد است كه برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌كند و مشكلی را دریك حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید.
ماده2-اختراعی قابل ثبت است كه حاوی ابتكار جدید و دارای كاربرد صنعتی باشد. ابتكار جدید عبارت است از آنچه كه در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذكور معلوم و آشكار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی كاربردی محسوب می‌شود كه در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع‌دستی، كشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.
ماده3-گواهینامه اختراع سندی است كه اداره مالكیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می‌كند و دارنده آن می‌تواند از حقوق انحصاری بهره‌مند شود.
ماده4-موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
الفـ كشفیات، نظریه‌های علمی، روشهای ریاضی و آثار هنری.
بـ طرحها و قواعد یا روشهای انجام كار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی.
جـ روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان.
این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.
دـمنابع ژنتیك و اجزاء ژنتیك تشكیل‌دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیك تولید آنها.
هــ آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد.
فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی كه در نقطه‌ای از جهان ازطریق انتشار كتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشددرصورتی كه افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
وـ اختراعاتی كه بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق‌حسنه باشد.
ماده5-چگونگی ذكر نام مخترع در گواهینامه اختراع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح زیر است:
الفـ حقوق اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق دارد.
بـ اگر افرادی به صورت مشترك اختراعی كرده باشند، حقوق ناشی از اختراع مشتركاً به آنان تعلق می‌گیرد.
جـ هرگاه دو یا چند نفر، مستقل از دیگری اختراع واحدی كرده باشند شخصی كه اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسلیم كرده و یا درصورت ادعای حق تقدم هركدام بتوانند اثبات كنند كه در تاریخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسلیم كرده‌اند، مشروط بر اینكه اظهارنامه مذكور مسترد یا رد نگردیده یا مسكوت گذاشته نشده باشد، حق ثبت اختراع را خواهند داشت
دـ حقوق ناشی از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و درصورت فوت صاحب حق به ورثه او منتقل می‌شود.
هــ درصورتی كه اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد، حقوق مادی آن متعلق به كارفرما خواهد بود، مگر آن كه خلاف آن درقرارداد شرط شده باشد.
وـ نام مخترع در گواهینامه اختراع قید می‌شود مگر این كه كتباً از اداره مالكیت صنعتی درخواست كند كه نامش ذكر نشود. هرگونه اظهار یا تعهد مخترع مبنی بر این كه نام شخص دیگری به عنوان مخترع قید گردد، فاقد اثر قانونی است.
ماده6-اظهارنامه ثبت اختراع كه به اداره مالكیت صنعتی داده می‌شود، باید موضوعی را كه حمایت از آن درخواست می‌شود، تعیین كرده و به فارسی تنظیم شود، دارای تاریخ و امضاء بوده و خواسته، توصیف ادعا، خلاصه‌ای از توصیف اختراع درصورت لزوم نقشه‌های مربوطه دربرداشته باشد. هزینه‌های ثبت اظهارنامه از درخواست‌كننده ثبت دریافت می‌شود.
در تنظیم و تسلیم اظهارنامه باید موارد زیر رعایت شود:
الف ـ نام و سایر اطلاعات لازم درخصوص متقاضی، مخترع و نماینده قانونی او، درصورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه درج شود.
ب ـ درمواقعی كه متقاضی شخص مخترع نیست، مدارك دال بر سمت قانونی وی همراه اظهارنامه تحویل گردد.
ج ـ ادعای مذكور در اظهارنامه، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد، به نحوی كه برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و كامل بوده و حداقل یك روش اجرائی برای اختراع ارائه كند. خلاصه توصیف فقط به منظور ارائه اطلاعات فنی است و نمی‌توان برای تفسیر محدوده حمایت به آن استناد كرد.
ماده7-متقاضی ثبت اختراع تا زمانی كه اظهارنامه او برای ثبت اختراع قبول نشده است می‌تواند آن را مسترد كند.
ماده8-اظهارنامه باید فقط به یك اختراع یا به دسته‌ای از اختراعات مرتبط كه یك اختراع كلی را تشكیل می‌دهند مربوط باشد. دراختراع كلی ذكر نكردن ارتباط اجزاء آن موجب بی‌اعتباری گواهینامه اختراع مربوط نمی‌شود. متقاضی می‌تواند تا زمانی كه اظهارنامه وی مورد موافقت قرار نگرفته است:
الفـ اظهارنامه خود را اصلاح كند، مشروط بر آن كه از حدود اظهارنامه نخست تجاوز نكند
بـ آن را به دو یا چند اظهارنامه تقسیم كند. اظهارنامه تقسیمی باید دارای تاریخ تقاضای اولیه بوده و درصورت اقتضاء، مشمول حق تقدم اظهارنامه نخستین است.
ماده9-متقاضی می‌تواند همراه با اظهارنامه خود، طی اعلامیه‌ای حق تقدم مقرر در كنوانسیون پاریس برای حمایت ازمالكیت صنعتی مورخ 1261 هجری شمسی (20 مارس 1883 میلادی) و اصلاحات بعدی آن را درخواست نماید. حق تقدم می‌تواند براساس یك یا چند اظهارنامه ملی یا منطقه‌ای یا بین‌المللی باشد كه در هر كشور یا برای هر كشور عضو كنوانسیون مذكور تسلیم شده است.
درصورت درخواست حق تقدم:
الفـ اداره مالكیت صنعتی از متقاضی می‌خواهد ظرف مدت معین، رونوشت اظهارنامه‌ای را ارائه دهد كه توسط مرجع ثبت اظهارنامه‌ای كه مبنای حق تقدم است، گواهی شده باشد.
بـ با پذیرش درخواست حق تقدم حمایتهای مذكور در كنوانسیون پاریس شامل آن خواهد بود.
درصورت عدم مراعات شرایط مندرج در این ماده و مقررات مربوط به آن، اعلامیه مذكور كان‌لم‌یكن تلقی می‌شود.
ماده10-بنا به درخواست اداره مالكیت صنعتی، متقاضی باید شماره و تاریخ اظهارنامه اختراعی را كه در خارج تسلیم كرده و عیناً و ماهیتاً مربوط به اختراع مذكور در اظهارنامه تسلیم شده به اداره مالكیت صنعتی است، ارائه دهد. همچنین با درخواست اداره مالكیت صنعتی متقاضی باید مدارك زیر را به اداره مذكور تسلیم كند:
الفـ تصویر هرگونه نامه و اخطاریه‌ای كه متقاضی درمورد نتایج بررسی‌های انجام شده درخصوص اظهارنامه‌های خارج دریافت كرده است.
بـ تصویر گواهینامه اختراع كه براساس اظهارنامه‌های خارجی ثبت شده است
جـ تصویر هرگونه تصمیم نهایی مبنی بر رد اظهارنامه خارجی یا رد ثبت اختراع ادعا شده در اظهارنامه خارجی.
دـ تصویر هر تصمیم نهایی مبنی بر بی‌اعتباری گواهینامه اختراع صادرشده براساس اظهارنامه خارجی.
ماده11-اداره مالكیت صنعتی تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه تلقی خواهد كرد مشروط بر این كه اظهارنامه در زمان دریافت، حاوی نكات زیر باشد:
الفـ ذكر صریح یا ضمنی این نكته كه ثبت یك اختراع تقاضا می‌شود.
بـ ذكر نكاتی كه شناخت هویت متقاضی را میسر می‌كند
جـ توصیف اجمالی اختراع.
اگر اداره مالكیت صنعتی تشخیص دهد كه اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرایط فوق بوده است، از متقاضی دعوت خواهد كرد تا از تاریخ ابلاغ ظرف سی روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاریخ تقاضا همان تاریخ دریافت اصلاحات مذكور خواهد بود ولی اگر در مهلت تعیین شده اصلاح صورت نگیرد، اظهارنامه كان‌لم‌یكن تلقی خواهد شد.
ماده12-چنانچه در اظهارنامه به نقشه‌هایی اشاره شود كه در آن درج یا ضمیمه نشده است، اداره مالكیت صنعتی از متقاضی دعوت می‌كند تا نقشه‌ها را ارائه دهد. اگر متقاضی دعوت را اجابت كرده و نقشه‌های مورد اشاره را ارائه نماید، اداره مذكور تاریخ دریافت نقشه را تاریخ تقاضا تلقی خواهد نمود. درغیر این صورت، تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه قید نموده و اشاره به نقشه‌ها را كأن لم یكن تلقی خواهد كرد.
ماده13-پس از قید تاریخ تقاضا، اداره مالكیت صنعتی اظهارنامه را از نظر انطباق با شرایط مندرج در این قانون و آئین‌نامه آن، بررسی خواهد كرد و درصورت تشخیص انطباق، اقدام لازم را برای ثبت اختراع انجام می‌دهد. درغیر این صورت اظهارنامه را رد و مراتب را به متقاضی ابلاغ می‌كند.
ماده14-اداره مالكیت صنعتی پس از ثبت اختراع باید:
الفـ درخصوص ثبت اختراع یك نوبت آگهی منتشر كند.
بـ گواهینامه ثبت اختراع را صادر كند.
جـ رونوشت گواهینامه ثبت اختراع را بایگانی و پس از دریافت هزینه مقرر، اصل آن را به متقاضی تسلیم كند.
دـ به درخواست دارنده گواهینامه اختراع، تغییراتی را در مضمون و نقشه‌های اختراع، به منظور تعیین حدود حمایت اعطاء شده انجام دهد، مشروط بر این كه در نتیجه این تغییرات، اطلاعات مندرج در گواهینامه اختراع ازحدود اطلاعات مذكور در اظهارنامه اولیه‌ای كه اختراع براساس آن ثبت شده است، تجاوز نكند.
ماده15-حقوق ناشی از گواهینامه اختراع به ترتیب زیر است:
الفـ بهره‌برداری ازاختراع ثبت شده در ایران توسط اشخاصی غیر از مالك اختراع، مشروط به موافقت مالك آن است. بهره‌برداری از اختراع ثبت شده به شرح آتی خواهد بود:
1 ـ درصورتی كه اختراع درخصوص فرآورده باشد:
اول ـ ساخت، صادرات و واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده.
دوم ـ ذخیره به قصد عرضه برای فروش، فروش یا استفاده از فرآورده.
2 ـ درصورتی كه موضوع ثبت اختراع فرآیند باشد:
اول ـ استفاده از فرآیند.
دوم ـ انجام هر یك از موارد مندرج در جزء (1) بند (الف) این ماده درخصوص كالاهایی كه مستقیماً از طریق این فرآیند به دست می‌آید.
بـ مالك می‌تواند با رعایت بند (ج) این ماده و ماده (17) علیه هر شخص كه بدون اجازه او بهره‌برداریهای مندرج در بند (الف) را انجام دهد و به حق مخترع تعدی كند و یا عملی انجام دهد كه ممكن است منجر به تعدی به حق مخترع شود، به دادگاه شكایت كند.
جـ حقوق ناشی از گواهینامه اختراع شامل موارد زیر نمی‌شود:
1ـ بهره‌برداری از كالاهایی كه توسط مالك اختراع یا با توافق او در بازار ایران عرضه‌می‌شود.
2ـ استفاده از وسایل موضوع اختراع در هواپیماها، وسائط نقلیه زمینی یا كشتی‌های سایر كشورها كه به طور موقت یا تصادفاً وارد حریم هوایی، مرزهای زمینی یا آبهای كشور می‌شود.
3ـ بهره‌برداریهایی كه فقط با اهداف آزمایشی درباره اختراع ثبت شده انجام می‌شود.
4ـ بهره‌برداری توسط هر شخصی كه با حُسن نیت قبل از تقاضای ثبت اختراع یا درمواقعی كه حق تقدم تقاضا شده است، قبل از تاریخ تقاضای حق تقدم همان اختراع، از اختراع استفاده می‌كرده یا اقدامات جدی و مؤثری جهت آماده شدن برای استفاده از آن در ایران به عمل می‌آورده است.
دـ حقوق استفاده كننده قبلی كه در جزء(4) بند (ج) این ماده قید شده است، تنها به همراه شركت یا كسب و كار یا به همراه بخشی كه در آن از اختراع استفاده می‌شده یا مقدمات استفاده از آن فراهم گردیده، قابل انتقال یا واگذاری است.
ماده16-اعتبار گواهینامه اختراع با رعایت این ماده، پس از بیست‌سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه اختراع منقضی می‌شود. به‌منظور حفظ اعتبار گواهینامه یا اظهارنامه اختراع، پس از گذشت یك سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه و قبل از شروع هر سال، مبلغی كه به موجب آئین‌نامه این قانون تعیین می‌شود، توسط متقاضی به اداره مالكیت صنعتی پرداخت می‌گردد. تأخیر در پرداخت، حداكثر تا شش ماه در صورت پرداخت جریمه مجاز است.درصورتی كه هزینه سالانه پرداخت نشود، اظهارنامه مربوط مسترد شده تلقی و یا گواهینامه اختراع، فاقد اعتبار می‌شود.
ماده17-دولت یا شخص مجاز از طرف آن، با رعایت ترتیبات زیر، می‌توانند از اختراع بهره‌برداری نمایند:
الفـ درمواردی كه با نظر وزیر یا بالاترین مقام دستگاه ذی‌ربط منافع عمومی مانند امنیت ملی، تغذیه، بهداشت یا توسعه سایر بخشهای حیاتی اقتصادی كشور، اقتضاء كند كه دولت یا شخص ثالث از اختراع بهره‌برداری نماید و یا بهره‌برداری از سوی مالك یا شخص مجاز از سوی او مغایر با رقابت آزاد بوده و از نظر مقام مذكور، بهره‌برداری از اختراع رافع مشكل باشد،
موضوع در كمیسیونی مركب از رئیس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور، یكی از قضات دیوان عالی كشور با معرفی رئیس قوه قضائیه، دادستان كل كشورنماینده رئیس‌جمهور و وزیر یابالاترین مقام دستگاه ذی‌ربط مطرح و درصورت تصویب، با تعیین كمیسیون مذكور، سازمان دولتی یا شخص ثالث بدون موافقت مالك اختراع، از اختراع بهره‌برداری می‌نماید.
بـ بهره‌برداری از اختراع محدود به منظوری خواهد بود كه در مجوز آمده است و مشروط به پرداخت مبلغ مناسب به مالك مذكور با درنظرگرفتن ارزش اقتصادی مورد اجازه میباشد. درصورتی كه مالك اختراع یا هر شخص ذینفع دیگر توضیحی داشته باشند، كمیسیون پس از رسیدگی به اظهارات آنان و لحاظ كردن بهره‌برداری در فعالیتهای غیررقابتی اتخاذ تصمیم خواهد كرد. كمیسیون می‌تواند بنا به درخواست مالك اختراع یا سازمان دولتی یا شخص ثالثی كه مجوز بهره‌برداری از اختراع ثبت شده را دارد، پس از رسیدگی به اظهارات طرفین یا یكی از آنها در محدوده‌ای كه ضرورت اقتضاء نماید، نسبت به تصمیم‌گیری مجدد اقدام كند.
جـ درصورتی كه مالك اختراع ادعا نماید كه شرایط و اوضاع و احوالی كه باعث اتخاذ تصمیم شده دیگر وجود ندارد و امكان تكرار آن میسر نیست و یا این كه ادعا نماید سازمان دولتی یا شخص ثالثی كه توسط كمیسیون تعیین شده نتوانسته طبق مفاد تصمیم و شرایط آن عمل كند، موضوع در كمیسیون مطرح و بررسی پس از استماع اظهارات مالك اختراع، وزیر یا بالاترین مقام دستگاه ذی‌ربط و بهره‌بردار، اجازه بهره‌برداری لغو شده و حسب مورد اجازه بهره‌برداری برای مالك یا بهره‌بردار دیگر صادر می‌شود. با احراز شرایط مقرر در این بند، اگر كمیسیون تشخیص دهد حفظ حقوق قانونی اشخاصی كه این اجازه را كسب كرده‌اند، بقاء تصمیم را ایجاب می‌نماید آن تصمیم را لغو نمیكند.
درمواردی كه اجازه بهره‌برداری توسط كمیسیون به شخص ثالثی داده شده است، می‌توان آن مجوز را فقط به همراه شركت یا كسب و كار شخص تعیین‌شده ازطرف كمیسیون یا به همراه قسمتی از شركت یا كسب و كاری كه اختراع در آن بهره‌برداری می‌شود، انتقال داد.
د ـ اجازه بهره‌برداری موضوع این ماده، مانع انجام امور زیر نیست:
1 ـ انعقاد قرارداد بهره‌برداری توسط مالك اختراع، با رعایت مقررات این ماده.
2 ـ بهره‌برداری مستمر از حقوق تفویضی توسط مالك اختراع طبق مندرجات بند (الف) ماده (15).
3 ـ صدور اجازه استفاده ناخواسته طبق اجزاء (1) و (2) بند (ح) این ماده.
هـ ـ درخواست اجازه بهره‌برداری از كمیسیون باید همراه دلیل و سندی باشد كه به‌موجب آن ثابت شود دستگاه دولتی یا شخص مجاز، از مالك اختراع درخواست بهره‌برداری كرده ولی نتوانسته است اجازه بهره‌برداری را با شرایط معقول و ظرف مدت زمان متعارف تحصیل نماید.
رعایت مراتب این بند، درصورت فوریت ناشی از مصالح ملی یا موارد حصول شرایط قهریه در كشور كلاً به تشخیص كمیسیون لازم نخواهد بود، مشروط بر آن كه در این قبیل موارد مالك اختراع دراولین فرصت ممكن از تصمیم كمیسیون مطلع شود.
وـ بهره‌برداری از اختراع توسط سازمان دولتی یا اشخاص ثالثی كه توسط كمیسیون تعیین شده‌اند، برای عرضه در بازار ایران است.
زـ اجازه كمیسیون درخصوص بهره‌برداری از اختراع در زمینه فناوری نیمه‌هادیها، تنها در موردی جایز است كه به منظور استفاده غیرتجاری عمومی بوده یا درموردی باشد كه وزیر یا بالاترین مقام دستگاه ذی‌ربط تشخیص دهد كه نحوه استفاده از اختراع ثبت شده توسط مالك یا استفاده كننده آن غیررقابتی است.
حـ پروانه بهره‌برداری بدون موافقت مالك، در موارد زیر نیز با ترتیباتی كه ذكر می‌شود قابل صدور است:
1ـ درصورتی كه در یك گواهینامه اختراع ادعا شده باشد كه بدون استفاده از یك اختراع ثبت‌شده قبلی قابل بهره‌برداری نیست و اختراع مؤخر نسبت به اختراع مقدم، متضمن پیشرفت مهم فنی و دارای اهمیت اقتصادی قابل توجه باشد، اداره مالكیت صنعتی به درخواست مالك اختراع مؤخر پروانه بهره‌برداری از اختراع مقدم را درحد ضرورت، بدون موافقت مالك آن، صادر می‌كند.
2ـ درمواقعی كه طبق جزء (1) این بند پروانه بهره‌برداری بدون موافقت مالك صادر شده باشد، اداره مالكیت صنعتی به درخواست مالك اختراع مقدم، پروانه بهره‌برداری از اختراع مؤخر را نیز بدون موافقت مالك آن صادر می‌كند.
3ـ درصورت درخواست صدور پروانه بهره‌برداری بدون موافقت مالك طبق اجزاء (1) و (2) این بند در تصمیم مربوط به صدور هر یك از پروانه‌های مذكور، حدود و كاربرد پروانه و مبلغ مناسبی كه باید به مالك اختراع ذی‌ربط پرداخت شود و شرایط پرداخت، تعیین می‌شود.
4ـ درصورت صدور پروانه بهره‌برداری طبق جزء (1) انتقال آن فقط به همراه اختراع مؤخر و درصورت صدور پروانه بهره‌برداری طبق جزء (2) انتقال آن فقط به همراه اختراع مقدم مجاز است.
5 ـ درخواست صدور پروانه بهره‌برداری بدون موافقت مالك مشروط به پرداخت هزینه مقرر میباشد.
6 ـ درصورت صدور پروانه بهره‌برداری بدون موافقت مالك، اجزاء(1) و (2) این بند و بندهای (ب) تا (و) و نیز بند (ط) این ماده قابل اعمال است
طـ تصمیمات كمیسیون درمحدوده بندهای این ماده، در دادگاه عمومی تهران قابل اعتراض است.
ماده18-هر ذینفع می‌تواند ابطال گواهینامه اختراعی را از دادگاه درخواست نماید. درصورتی كه ذینفع ثابت كند یكی از شرایط مندرج در مواد (1)، (2)، (4) و صدر ماده (6) و بند (ج) آن رعایت نشده است یا این كه مالك اختراع، مخترع یا قائم مقام قانونی او نیست، حكم ابطال گواهینامه اختراع صادر می‌شود.هر گواهینامه اختراع یا ادعا یا بخشی از ادعاهای مربوط كه باطل شده است، از تاریخ ثبت اختراع باطل تلقی می‌شود. رأی نهایی دادگاه به اداره مالكیت صنعتی ابلاغ می‌گردد و اداره مزبور آن را ثبت و پس از دریافت هزینه، آگهی مربوط به آن را دراولین فرصت ممكن منتشر می‌كند.
ماده19-چنانچه مالك اختراع بخواهد ازاختراع ثبت شده استفاده كند، سازمان ثبت اسناد و املاك كشور حداكثر ظرف مهلت یك هفته موضوع را به دستگاه یا دستگاههای ذی‌ربط منعكس می‌نماید.دستگاههای مذكور در خصوص امكان بهره‌برداری از اختراع حداكثر ظرف مدت دوماه اظهار نظر نموده و نتیجه را جهت صدور پروانه بهره‌برداری كتباً به سازمان ثبت اسناد و املاك اعلام می‌نماید.
مدارك لازم جهت تقاضای ثبت اختراع:
وفق ماده ٢٢و ٢٣ آیین نامه اجرایی قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات متقاضی ثبت باید مدارك ذیل راتهیه و به اداره مالیكت صنعتی تسلیم نماید.
1-اظهارنامه اختراع 3 نسخه
2-توصیف مشروح اختراع یا وسیله جدیدی كه بررسی آن تقاضا می شود ٣ نسخه .
اختراع مورد ادعای مخترع باید بطور كامل شرح داده شود
در شرح اختراع باید تمام جنبه های اختراع ادعایی بطور وضوح بیان گردد
توصیه می شود در تهیه شرح -توصیف اختراع از كاغذهای A4استفاده گردد
3-نقشه های اختراع ٣ نسخه
نقشه كامل اختراع باید با مركب و از روی مقیاس متری تهیه و ذیل نقشه ها توسط متقاضی یا وكیل او امضا و مهر شود
وفق ماده ٢٧ آیین نامه اجرایی قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات :
نقشه ها و توصیف مشروح اختراع در روی كاغذی كه ٣٤ سانتی متر طول و ٢٢ سانتی متر عرض داشته باشد رسم گردد و همچنین برای ا نجام امر مذكور فقط از یك روی كاغذ استفاده شود
4-در صورتی كه تقاضای ثبت اختراع از طرف شركت ثبت شده بعمل آمده باشد یك برگ روزنامه رسمی دال بر مدیریت شركت بایستی به ضمیمه مدارك تسلیم اداره مالكیت صنعتی شود.
5-فتوكپی شناسنامه مخترع یا مخترعین
